Freelancer worden: zo pak je het aan

Wat is een freelancer?

Een zelfstandige zonder personeel die tijdelijke opdrachten doet en leverancier is van zijn eigen diensten. Zo luidt het bondige antwoord.

Freelancer met de F van flexibel

Je eigen baas zijn. Werken vanuit je huiskamer of vanop een zonovergoten terras. Je brood verdienen met wat je leuk vindt. Zie jij de mooie kant van het freelance bestaan wel zitten? Verhuur dan je talent aan wie het nodig heeft. Freelancers zijn gegeerd wanneer de nood aan flexibiliteit hoge toppen scheert. Je wordt ingeschakeld voor specifieke projecten – soms enkele dagen per week, dan weer fulltime voor drie maanden en vervolgens slechts enkele uren. Je werkt van bij jou thuis, met de kat op schoot en de radio op maximum, maar net zo goed op kantoor van je werkgever, waar je een speld kan horen vallen. Sommige klanten komen terug, anderen hebben jou maar één keer nodig. Verandering is dus de enige constante, om het een tikkeltje filosofisch samen te vatten.

Een freelancer is niet hetzelfde als een werknemer

Een werknemer werkt onder het gezag en het toezicht van een baas. Hij of zij krijgt een vast loon, een 13de maand, gewaarborgd maandloon bij ziekte, betaalde feestdagen en onder meer een ongevallenverzekering. De baas betaalt ook de sociale bijdragen.

Dat is bij jou als freelancer niet het geval. Je bent een leverancier, tussen jou en je opdrachtgever bestaat geen hiërarchische relatie. Jullie komen samen overeen wat je doet, waar, wanneer en hoeveel dat kost. Daarvoor krijg je geen loon, maar je stuurt een factuur. En je sociale bijdragen betaal je zelf.

Je hebt dus meer vrijheid – en bijgevolg ook meer verantwoordelijkheid. Bij goed werk mag jij de pluim op je hoed steken. Wordt de job een flop, dan dien jij dat eigenhandig recht te zetten.

Werken als freelancer

Voordelen	Nadelen
1. Jij staat aan het stuur van je loopbaan.	1. Je werk komt niet naar jou toe. Je moet dus ook commercieel uit de hoek komen.
2. Je bepaalt wat je graag doet, en kan dus je talent verzilveren.	2. Als je niet werkt, heb je geen inkomen.
3. Jij en je opdrachtgever zijn partners. Je onderhandelt op gelijke voet over het werk.	3. Je krijgt geen gewaarborgd maandinkomen bij ziekte, geen 13de maand, geen dubbel vakantiegeld, geen betaalde feestdagen en geen vakantiegeld. Ga je een maand op vakantie, dan spendeer je centen zonder iets te verdienen.
4. Je legt zelf je doelen vast, ook wat je inkomen betreft.	4. Je wettelijke pensioen ligt iets lager dan dat van een werknemer.

Hoe word ik freelancer?

STAP 1 - Je statuut als zelfstandig freelancer: wat moet je weten?

Op eigen benen of freelancer in loondienst?

De meeste freelancers staan helemaal op eigen benen. Zij zijn zelfstandigen, met alles wat daarbij komt kijken, van btw-nummer tot factuur. Zelfstandig worden is een fluitje van een cent: schrijf je gewoon in via het Ondernemingsloket. Dat kan zelfs vanuit je zetel thuis – als voorsmaakje van je freelance bestaan.

Een tip: kies bij je inschrijving meteen een handelsnaam, bijvoorbeeld je eigen naam. Ga je voor een creatief beroep? Dan is een originele naam meteen een uitstekend visitekaartje. Hier krijg je nog wat inspiratie voor het bedenken van je bedrijfsnaam.

Voel je wat koudwatervrees om op eigen benen te staan? Dan kan je misschien starten als freelancer in loondienst, via een payrollsysteem. Je werkt dan voor een soort interimkantoor, zoals SMart of Tentoo. Zij regelen je papierwinkel in ruil voor een percentage op je loon. Daarom ben je financieel vaak beter af als volbloed zelfstandige met een goede boekhouder. Bovendien vinden niet alle klanten deze werkwijze even handig.

Je volgende vraag: in hoofdberoep of in bijberoep?

Zelfstandige word je in hoofdberoep – dat is de regel. In bijberoep kan enkel als je loontrekkende bent in hoofdberoep, of wanneer je een vervangingsinkomen krijgt waarmee je pensioenrechten opbouwt.

Kijk er wel voor uit om van twee walletjes te eten. Je zou niet de eerste zelfstandige in bijberoep zijn die in het vaarwater laveert van de werkgever die hem betaalt als loontrekkende. Lees nauwkeurig de kleine lettertjes van je contract. Zie je daar een concurrentiebeding? Pas dan op je tellen. Is dat niet het geval? Huldig dan het spreekwoord: goede afspraken maken goede vrienden. Met andere woorden: vraag je werkgever of hij akkoord gaat met je zelfstandige nevenactiviteit.

Tot slot: kies je voor eenmanszaak of vennootschap als ondernemingsvorm?

Om die knoop door te hakken leg je jezelf even op de rooster. Beschik je over startkapitaal? Hoeveel risico wil je nemen? Welke omzet verwacht je te draaien? Plan je meteen een investering of niet? Het speelt allemaal een rol in je keuze.

Zoals bij alles in het leven zijn aan je keuze voor- en nadelen verbonden.

Voor- en nadelen van een eenmanszaak

voordelen	nadelen
Geen startkapitaal nodig	Je draagt alle financiële risico's
Je beslist alles zelf	Je hebt alleen je eigen geld om te investeren
Eenvoudige administratie	Je betaalt meer belastingen op je winst

De voor- en nadelen van een vennootschap

voordelen	nadelen
Je privévermogen is veilig	Je opstart kost meer geld, werk en tijd
Meer mogelijkheden tot fiscale optimalisatie	Je moet meteen centen op tafel leggen
Meer financiële armslag	Meer rompslomp

STAP 2 - Freelancer tarieven: kan jij leven van je talent?

Als zelfstandige hak je elke dag opnieuw knopen door. De taaiste van allemaal: wat is de juiste prijs voor je talent? Het antwoord op die vraag is cruciaal maar o zo moeilijk te beantwoorden. Als beginnende zelfstandige heb je immers weinig zicht op je inkomsten en uitgaven. Veel freelancers gluren daarom even bij de buren, en baseren zich voor hun tarieven op de concurrentie. Dat is zeker een maatstaf, maar niet de enige. Want de hamvraag blijft: hoeveel is jouw talent waard? En komt er daarmee voldoende brood op de plank?

Een gouden tip om je inkomen als zelfstandige te kennen: maak de berekening met de bruto-netto calculator van Xerius. Je duikelt op welk tarief bij jou past en hoeveel dagen per jaar je moet werken. Zo verneem je cruciale informatie om financieel onaangename verrassingen te vermijden.

Maak de berekening

1. Spijker je waarde vast

Het is een nachtmerrie om als starter het etiket “dure vogel” opgeplakt te krijgen. Toch is het belangrijk om een gangbaar tarief te hanteren, zeker wanneer je in jouw vakgebied al wat ervaring sprokkelde. Een bodemprijs hanteren om klanten te overhalen is een riskante strategie. Die zijn er natuurlijk niet gelukkig mee wanneer jij nadien overschakelt op een normaal tarief. Bovendien wordt een lage prijs vaak geassocieerd met dito lage kwaliteit.

Moet jij je sporen nog verdienen in je vak? Dan ligt je waarde voorlopig lager, en dien je geduldig te bouwen aan je palmares. Hark samen met meer expertise ook enkele mooie referenties bij elkaar, zodat je marktwaarde stijgt. Zo kan je werk maken van de volgende stap.

2. Bepaal je theoretisch dagtarief

Welk tarief verzekert jou van een deftig basisinkomen? Draai de redenering om, en je krijgt het antwoord: hoeveel wil jij netto verdienen per jaar om ervan te leven met je gezin? Verdubbel dat bedrag – want als zelfstandige lever je ongeveer de helft in – en je kent je bruto-inkomen vóór belasting.

De volgende vraag die je moet stellen: welke kosten heb je allemaal? Hou rekening met een aantal klassiekers, zoals huur, afbetalingen en aankoop van levensmiddelen. Andere vaste waarden: verplaatsingen, verzekeringen en boekhouder. Maak een apothekerslijstje op, waarin je alle kosten opneemt die jou te binnen schieten.

Lijstje klaar? Gooi je cijfermateriaal dan in de bruto-netto-calculator. Zo kom jij te weten

hoeveel je als zelfstandige overhoudt op het einde van de maand
welk tarief je jouw klanten kan voorschotelen
of je als zelfstandige meer of minder verdient dan als werknemer

Geef toe, dat is toch razend interessant? Eén klik hieronder kan jou dus heel wat wijzer maken.

Bereken je bruto/nettoloon

3. Vergelijk je prijs met je concurrenten

Dat is een fluitje van een cent. De gespecialiseerde website freelancenetwork.be vlooit elk jaar alle tarieven uit in elk vakgebied. De voornaamste – en weinig verrassende – vaststelling: de prijzen variëren volgens de marktbehoefte. Vertalers vragen gemiddeld 35 euro per uur, IT’ers leggen de lat op 64 euro.

Let wel: de lijst van freelancenetwork.be bevat gemiddelde tarieven. Ze vormen een ijkpunt, maar ook niet meer dan dat. Veel belangrijker is: wat krijgt je klant van jou voor zijn geld?

4. Wat krijgt je klant voor zijn geld?

Doe de dingen anders, slimmer of beter dan je concurrenten – ziedaar het geheim van een hogere winstmarge. De startvergadering reken je niet aan? Je werkt sneller dan de anderen? Je advies is gratis? Je biedt aanvullende diensten aan? Dergelijke slimme extra’s geven jou een vrijbrief om je prijs hoger te zetten.

5. Hanteer je een vast tarief of werk je à la carte?

In sommige sectoren – zoals de geschreven pers – is het de regel om een vast tarief te plakken op een woord of artikel. Veel freelancers verkiezen echter een prijs per uur. Toch kan het ook interessant zijn om een totaalprijs op te geven voor je project, omdat je zo soepeler kan omspringen met je tarief. Hou daarbij rekening met:

de moeilijkheidsgraad. Complexe opdrachten dragen uiteraard een hoger prijskaartje.
het type klant. De bakker in de wijk krijgt vast een scherpere prijs dan de multinational in de haven.
de levertermijn. Wie supersnelle service wil, kan je trakteren op een spoedtarief.
de grootte van de job. Een opdracht die een jaar werk oplevert, factureer je anders dan werk dat je klaart in een paar uur.
het strategisch belang. Krijg je de kans van je leven op een job uit de duizend? Investeer zelf mee in het project, en stel je tarief bij naar beneden. Je klant zal je engagement beslist waarderen.

STAP 3 - De vragen doorworsteld? Tijd om freelancer te worden.

Echt zelfstandig freelancer worden doe je in een aantal verplichte stappen. Hou je niet van administratieve poespas? Dan helpt Xerius jou graag om elke fase succesvol te doorlopen.

Open een zichtrekening bij een Belgische bank op jouw naam.
Regel via Xerius de verplichte registratie bij de Kruispuntbank van Ondernemingen. Deze KBO houdt alle gegevens en activiteiten bij van elke Belgische onderneming. Zo kunnen instanties als het RSZ of de btw makkelijk de gegevens terugvinden die ze nodig hebben. Na je registratie geeft de KBO jou een ondernemingsnummer.
Laat je ondernemingsnummer in één moeite door ook activeren als btw-nummer. Als freelancer val je onder de gewone btw-regeling.
Verzeker jezelf van sociale rechten door aan te sluiten bij het sociaal verzekeringsfonds van Xerius. In ruil voor sociale bijdragen krijg je pensioen, ziekteverzekering, arbeidsongeschiktheidsuitkering en moederschapsuitkering. Als loontrekkende bracht je werkgever deze klus voor jou in orde, door zogenaamde patronale bijdragen af te houden van je loon.
Absoluut niet vergeten: meld aan je ziekenfonds dat je statuut gewijzigd is van werknemer naar zelfstandige. Zie je dit over het hoofd, dan krijg je geen medische kosten terugbetaald en kan je fluiten naar je uitkering bij arbeidsongeschiktheid.

Regel online je eenmanszaak

Start je vennootschap online op

Deze pagina voor je samengevat

Je vrijheid als freelancer heeft ook een keerzijde: je moet zelf klanten zoeken.
Als freelancer ben je een zelfstandige. Je dient dus aan te sluiten bij een ondernemingsloket.
Een correcte prijs is belangrijk voor een klant. Denk dus goed na over je prijsstrategie.